SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Zachariasz Józef Nikosiewicz (po wojnie Józef Nikosiewicz), kapitan artylerii. Urodzony 12 lutego 1917r. w Kutach, rodzice: Kajetan Nikosiewicz, Rozalia Maria z Zobolewiczów (z Czerniowiec). Szkołę powszechną kończył w Kołomyi, gimnazjum w Stanisławowie a następnie we Lwowie. 23 maja 1938 w Gimnazjum im. M Kopernika zdał maturę a następnie egzamin wstępny do Szkoły Nauk Politycznych oraz Wyższej Szkoły Handlu Zagranicznego we Lwowie. Rozpoczął studia, jednak ze względu na zbliżającą się wojnę porzucił je i na własne żądanie został przyjęty do Szkoły Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, następnie służył w 30. Dywizjonie artylerii Ciężkiej w Brześciu nad Bugiem.

Brał udział w Kampanii Wrześniowej (Pszczyna, Łódź, Skierniewice, Grodzisk Mazowiecki, Pruszków, obrona Warszawy). Za udział w obronie Warszawy został odznaczony Krzyżem Walecznych, otrzymał też patent oficerski na stopień porucznika. Po nieudanej próbie przedostania się do Francji został schwytany przez Niemców, trafiając do obozu jenieckiego pod Królewcem, skąd uciekł. We Lwowie wstąpił do Armii Podziemnej i jako jeden z pięciu „Białych Kurierów” przeprowadzał ochotników do Armii Polskiej przez granicę węgierską. Aresztowany przez NKWD na granicy węgierskiej w zimie 1939 r. po ucieczce z konwoju wkrótce ponownie aresztowany i torturowany w więzieniu w Stanisławowie. Osądzony, skazany najpierw na śmierć a potem na 10 lat Dalekowschodnich Obozów Pracy (Syberia).

W 1941 r., po „amnestii” dla Polaków, ogłoszonej na podstawie paktu Sikorski – Majski udało mu się odszukać w Kazachstanie rodziców. Zgłosił się do Armii Polskiej na Wschodzie i otrzymał przydział do 8 Pułku Artylerii Ciężkiej. Ze względu na bardzo nadwątlone pobytem w łagrze zdrowie, władze wojskowe sugerowały mu zwolnienie z wojska, jednak na własną prośbę w nim pozostał, przydzielony do 2 Sądu Polowego, gdzie pełnił funkcję protokolanta. Przez Palestynę, Egipt, Afrykę Południową, USA i Kanadę trafił do Liverpoolu, a w końcu do Szkocji, gdzie ożenił się w grudniu 1944 roku.

Zdemobilizowany w 1947 r. osiadł z żoną (podczas wojny żołnierzem Służby Wojskowej Kobiet) w Edynburgu. Był bardzo aktywny społecznie – był m.in. współzałożycielem Rady Stowarzyszeń w Edynburgu i jej pierwszym skarbnikiem, prezesem Koła Rodzicielskiego, sekretarzem Polskiego Towarzystwa Kulturalno – Oświatowego, skarbnikiem Polskiej Macierzy Szkolnej i organizatorem kolonii oraz zjazdów dziecięcych a także innych imprez. Był także sekretarzem Polskiego Towarzystwa Naukowego im. M Kopernika oraz długoletnim członkiem SPK w Edynburgu.

Od 1990 r. był prezesem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Edynburgu; opiekował się m.in. gen. Stanisławem Maczkiem. Zmarł 11 stycznia 1999 r. w Edynburgu. Odznaczony m.in.: Krzyżem Walecznych za akcję pod Grodziskiem Mazowieckim; Krzyżem Czynu Bojowego, Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi, Medalem Wojska Polskiego, Medalem za Wojnę Obronną 1939 i Kombatanckim Krzyżem Zasługi. Otrzymał również Gwiazdę Angielską 1939-1945 oraz brytyjskie odznaczenia: Defence Medal i War Medal. Zmarł w 11 stycznia 1999 r. w Edynburgu.

Krzyż Walecznych za akcję pod Grodziskiem Mazowieckim, Krzyż Czynu Bojowego, Krzyż Oficerski Orderu Zasługi, Medal Wojska Polskiego, Medal za Wojnę Obronną 1939, Kombatancki Krzyż Zasługi, Gwiazda Angielska 1939-1945, Defence Medal, War Medal

Archiwum Fundacji „Znaki Pamięci”