SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Porucznik Roman Antoni Romaszkan (lub Konstanty Kostewicz), pseudonim „Maria” i „Tatar”, urodził się we Lwowie 14 lipca 1910 r. Ukończył szkołę powszechną we Lwowie i gimnazjum humanistyczne w Bielsku, gdzie w 1931 r. zdał maturę, następnie zaś rozpoczął naukę w Oficerskiej Szkole Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, którą ukończył z wyróżnieniem.

Jako oficer rezerwy w stopniu podporucznika został powołany w sierpniu 1939 r. do 6. Pułku Artylerii Lekkiej 6. Dywizji Piechoty w Krakowie, z którym brał udział w kampanii wrześniowej i dostał się do niewoli niemieckiej, skąd zbiegł. Po udanej próbie ucieczki przedostał się na Węgry, a stamtąd do Francji.

We Francji Romaszkan został przydzielony do 4. Pułku Artylerii Lekkiej 4. Dywizji Piechoty. Ewakuowany do Anglii, początkowo szykowany na instruktora powstającej Armii Polskiej na Wschodzie, służył m.in. w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej, gdzie został przeszkolony w dywersji i ostatecznie zaprzysiężony 13 stycznia 1942 r. jako cichociemny. Przerzucony do Polski w nocy z 8 na 9 kwietnia 1942 r. podczas operacji lotniczej “Cravat”. Skierowano go na V odcinek „Wachlarza” jako dowódcę patrolu dywersyjnego. Od wiosny 1943 r. działał w Kedywie Okręgu AK Kielce, zaś od września tego roku był instruktorem w bazie wołyńskiej oraz oficerem szkoleniowym P.O.S. „Jerzyki”. W czerwcu 1944 r. został przydzielony do 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK w rejonie Ostrowa Lubelskiego, gdzie był związany z kampanią warszawską. W związku z wyjazdem por. „Piotra” – Zdzisława Zołocińskiego do Warszawy, 21 lipca 1944 r. przejął dowodzenie 3. kompanią warszawską, pozostając dowódcą aż do rozbrojenia w dniu 25 lipca 1944 r.

Urząd Bezpieczeństwa aresztował Romaszkana 26 grudnia 1944 roku na warszawskiej Pradze. Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie z 20 lutego 1945 r. został skazany na 6 lat więzienia.

Po amnestii wyszedł z więzienia w grudniu 1945 r. Powrócił do Bielska, gdzie podjął pracę w Banku Gospodarstwa Krajowego. Inwigilowany przez UB, które utrudniało mu pracę i życie osobiste, wielokrotnie był zmuszony do zmiany zatrudnienia.

Za działalność w czasie okupacji został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Zmarł śmiercią tragiczną w wypadku samochodowym 14 lutego 1956 r. w Goczałkowicach. Niektórzy historycy sugerują, iż wypadek ów był zbrodnią, w którą zamieszana była Służba Bezpieczeństwa.

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Archiwum Fundacji „Znaki Pamięci”