SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Polska artystka rewiowa, pieśniarka, aktorka, kapitan WP, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii; pierwsza żona Gwidona Boruckiego, druga żona gen. Władysława Andersa.

Irena Renata Anders, z domu Jarosiewicz (pseud. art. Renata Bogdańska), urodziła się w czeskiej miejscowości Bruntal 12 maja 1920 r. w rodzinie unickiego księdza Mykoła Jarosewycza. Jej matka, Helena z Niżankiwśkich, pochodziła z ziemiańskiej rodziny i miała korzenie polskie i ukraińskie, była siostrą znanego ukraińskiego kompozytora, księdza greckokatolickiego, Ostapa Niżankiwśkiego. Irena wychowywała się w środowisku kultywującym tradycje artystyczne. We wczesnej młodości rozpoczęła naukę śpiewu i gry na pianinie, którą kontynuowała w Polskim Towarzystwie Muzycznym we Lwowie (konserwatorium) – Lwowskim Instytucie Muzyki.

Wybuch II wojny światowej nie pozwolił jej na kontynuowanie studiów, rozpoczęła pracę jako piosenkarka w zespole rewiowym Henryka Warsa, koncertując z nim na terenie ZSRS. Wówczas zrodził się pomysł jej pseudonimu artystycznego – Renata Bogdańska.

Razem z mężem, Gwidonem Boruckim, przyłączyła się do II Korpusu Polskiego, z którym przeszła szlak bojowy, począwszy od Tockoje, Buzułuku, następnie przez Iran, Irak, Palestynę, Egipt, aż po Włochy. Kontynuowała tam działalność artystyczną. Dzięki inicjatywie Generała Andersa wszystkie zespoły rewiowe w roku 1942 połączono w jeden, duży i reprezentacyjny teatr pod nazwą Polska Parada, który nie tylko podtrzymywał ducha polskiego, ale był też ważnym elementem propagandowym dla sprawy Polski. Na przedstawienia przychodzili przedstawiciele międzynarodowych korpusów dyplomatycznych, armii amerykańskiej, angielskiej czy francuskiej, a także koronowane głowy, jak król Grecji czy Persji. Renata Bogdańska występowała z takimi gwiazdami sceny polskiej, jak Zofia Terne, Ludwik Lawiński czy Jadwiga Andrzejewska.

Podczas Kampanii Włoskiej Renata Bogdańska wraz z zespołem jeździła po odcinkach wojskowych, położonych na niebezpiecznym terenie, znajdując się często pod niemieckim obstrzałem. Zespół podtrzymywał bojowego ducha żołnierzy polskich, którzy już wkrótce mieli stanąć przed kluczowym zadaniem wyznaczonym przez aliantów na froncie włoskim – przełamaniem Linii Gustawa i otwarciem drogi na Rzym.

Zwycięska Akcja Polaków pod dowództwem generała Andersa zakończyła się zdobyciem Monte Cassino. 19 maja 1944 r. Bogdańska z pierwszym mężem, Gwidonem Boruckim, i 40-osobową orkiestrą pod dyrekcją Henryka Warsa wystąpiła na górze klasztornej, gdzie odbywały się walki i przed żołnierzami 12. Pułku Ułanów Podolskich po raz pierwszy publicznie wykonała piosenkę Czerwone maki na Monte Cassino. Słowa do tego słynnego utworu napisał Feliks Konarski, znany pod pseudonimem Ref-Ren żołnierz II Korpusu zainspirowany prowadzonymi walkami, a muzykę skomponował Alfred Schütz – również żołnierz II Korpusu.

W 1998 roku, podczas pielgrzymki harcerzy z całego świata do Rzymu, Irena Anders przedstawiła polskiej młodzieży nieznaną wcześniej szerszej publiczności ostatnią zwrotkę tej pieśni, która powstała podczas jubileuszowego spotkania w 25. rocznicę bitwy pod Monte Cassino.

Wojenna zawierucha złączyła losy Renaty Bogdańskiej i starszego od niej o 28 lat Władysława Andersa. Generał rozwiódł się z pierwszą żoną w 1948 r. i ożenił się z Renatą. W tym samym roku przyszła na świat ich córka, Anna Maria. Po wojnie i osiedleniu w Wielkiej Brytanii Irena Anders niezłomnie trwała przy mężu w pojałtańskiej rzeczywistości. W sytuacji, w której niemożliwy był powrót do rządzonej przez komunistów ojczyzny, aktywnie pracowała na rzecz emigracyjnego życia politycznego, społecznego i kulturalnego. Współpracowała, jako artystka, z Marianem Hemarem i Feliksem Konarskim. Występowała przed Polonią w Wielkiej Brytanii, Francji i Izraelu. Jej piosenki były prezentowane w Radiu Wolna Europa i w BBC. W 1946 r. wystąpiła w polsko-włoskim filmie Wielka droga (reż. Michał Waszyński, prod. Ośrodek Kultury i Prasy II Korpusu Polskiego) opowiadającym o wojennych losach żołnierzy II Korpusu, w którym partnerował jej Albin Ossowski. W tym samym roku zagrała we włoskim filmie Lo Sconosciuto di San Marino (Nieznajomy z San Marino) u boku Anny Magnani i Vittoria De Siki. Postać Ireny Anders miała ogromne znacznie dla polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii. Po śmierci męża jej rola urosła do rangi symbolu środowiska polonijnego.

Po 1989 r. regularnie przyjeżdżała do kraju, występując jako gość honorowy na uroczystościach państwowych na szczeblu centralnym.

W 1994 r. powstał o niej film biograficzny Renata Bogdańska-Anders, zrealizowany przez Andrzeja Koneckiego, a w 2003 r. film dokumentalny Seans o powstaniu filmu Wielka droga z jej udziałem.

Odznaczona została Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski nadanym przez Władze RP na uchodźstwie. Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z dnia 12 maja 2007 r. za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność polonijną i społeczną została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W sierpniu 2010 r. przyjechała na zaprzysiężenie prezydenta. Była to zarazem jej ostatnia wizyta w Polsce.

Zmarła we śnie 29 listopada 2010 r. w Londynie. Pogrzeb odbył się 8 grudnia w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie, gdzie odprawiono nabożeństwo żałobne, po czym trumna z ciałem została odprowadzona na cmentarz na Mortlake, gdzie dokonano kremacji. Urna z prochami Ireny Andres spoczęła przy grobie męża 21 maja 2011 r. na cmentarzu na Monte Cassino.

archiwum Fundacji „Znaki Pamięci”

Renata Bogdańska – zdjęcie z filmu „Wielka droga” – źródło : Internet