Żołnierzy 2 Korpusu Polskiego
![]() Gustaw Herling-Grudziński20/05/1919 – 04/07/2000 |
IMIĘ: Gustaw |
NAZWISKO: Herling-Grudziński | |
IMIĘ OJCA: | |
IMIĘ MATKI: | |
NAZWISKO RODOWE MATKI: | |
DATA URODZENIA: 20/05/1919 | |
MIEJSCE URODZENIA: Kielce | |
DATA ŚMIERCI: 04/07/2000 | |
MIEJSCE ŚMIERCI: Neapol, Włochy | |
MIEJSCE POCHÓWKU: |
ŻYCIE PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ |
Polski prozaik, krytyk literacki, publicysta, tłumacz urodził się 20 maja 1919 roku w Kielcach w rodzinie żydowskiej. Debiutował na łamach „Kuźni Młodych”. Od roku 1937 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Był również s słuchaczem szkoły teoretyczno-literackiej przy Warszawskim Kole Polonistów. W tym czasie poświęcił się publicystyce społeczno-kulturalnej oraz literackiej na łamach „Ateneum”, „Pionu” i „Naszego Wyrazu”, kierował działem literackim dwutygodnika „Przemiany” oraz tygodnika „Orka na Ugorze”. Fascynował się kulturą ludową Puszczą Jodłową oraz Górami Świętokrzyskimi. |
LOSY W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ (PRZED WSTĄPIENIEM DO ARMII ANDERSA) |
Po kampanii wrześniowej w 1939 roku, w której nie brał udziału, znalazł się pod okupacją sowiecką i zaangażował się w konspirację współtworząc Polską Ludową Armię Niepodległościową. Był jej szefem sztabu i współredaktorem pisma „Biuletyn Polski”. Podczas próby przekroczenia granicy okupacyjnej sowiecko-litewskiej, w drodze do Wojska Polskiego we Francji, został aresztowany przez NKWD. Po kilku tygodniach śledztwa skazany na 5 lat więzienia za szpiegostwo na rzecz wywiadu niemieckiego. Od 1940 roku przebywał w więzieniach w Grodnie, Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie skąd został przewieziony do łagru w Jarcewie koło Archangielska. |
PRZEBIEG SŁUŻBY W ARMII ANDERSA |
W dniu 20 stycznia 1942 roku został zwolniony na mocy układu między Rzeczpospolitą a ZSSR i wstąpił do Armii Polskiej tworzonej na terenie Rosji Sowieckiej. W ramach II Korpusu pod dowództwem gen. W. Andersa przez Persję, Irak, Palestynę i Egipt dotarł do Włoch, gdzie, jako radiooperator walczył pod Monte Cassino, za co został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Walczył także pod Anconą i o „Linię Gotów”. |
LOSY POWOJENNE |
Po zakończeniu działań wojennych pozostał na emigracji. W Rzymie współredagował pismo „Orzeł Biały”, gdzie kierował działem literackim. Opublikował zbiór szkiców poświęconych pisarzom w ostatniej wojnie „Żywi i umarli”. W tym czasie związał się ze środowiskiem „Kultury” i kierowanej przez Jerzego Giedroycia. Zostaje też członkiem „Instytutu Literackiego”. Po przeniesieniu do Londynu publikuje w tygodniku „Wiadomości”. W 1951 roku wydaje „Inny Świat” w jez. Angielskim (wydanie polskie 1953). To dzieło powstałe na kanwie doświadczeń łagrowych autora zagwarantowało mu poczesne miejsce w literaturze światowej jednego z najwybitniejszych pisarzy XX wieku. Poruszony problem jednostki w totalitarnym świecie i granicach człowieczeństwa stał się pierwszym tak słyszalnym głosem o życiu i warunkach panujących w Związku Sowieckim. Po samobójczej śmierci żony Krystyny w 1952 roku przenosi się do Monachium gdzie zaczął pracę w Dziale Kulturalnym Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Współpracował z pismem „Na Antenie”. W listopadzie 1955 roku osiedla się na stałe w Neapolu i poślubia córkę włoskiego filozofa Benedetto Croce, Lidię. Publikuje w czasopismach włoskich m.in „Il Mondo”, „Tempo Presente”, „Il Corriere della Sera”, „Elsinore”, „LEspresso”, „La Fiera Letteraria”, „Il Giornale”. Od 1957 roku pracował, jako korespondent i autor esejów i opowiadań oraz komentarzy do „Kultury” po red. Jerzego Giedroycia. Redaguje stałą pozycję „Dziennik pisany nocą”. Był także członkiem komitetu redakcjnego kwartalnika emigracji rosyjskiej wychodzącego w Paryżu „Kontynent”. W latach 1946-1960 politycznie związany był z emigracyjną PPS. Publikował w czasopismach partyjnych „Robotniku Polskim” i w „Świetle”. Od połowy lat siedemdziesiątych czynnie wspiera opozycję demokratyczną w Polsce Komitet Obrony Robotników i Polski Porozumienie Niepodległościowe. Współpracuje z pismami wychodzącymi poza zasięgiem cenzury m.in. „Krytyka”, „Puls” i „Zapis”. Od 1988 roku dzieła Gustawa Herlinga Grudzińskiego zaczęto oficjalnie drukować w Polsce (do tego czasu były objęte zakazem publikacji i wydawane w tzw. „drugim obiegu’). W latach dziewięćdziesiątych współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Rzeczpospolitą” oraz „Więź”. Był laureatem wielu nagród literackich i wyróżnień uniwersyteckich. W swojej twórczości wypowiada się przede wszystkim przez esej, dziennik, opowiadanie podejmując zagadnienia społeczne i polityczne. Dominuje definiowanie człowieczeństwa, moralności, religii, cierpienia i sprawiedliwości. W 1998 roku przez Prezydenta Rzeczpospolitej został odznaczony „Orderem Orła Białego”. Zmarł 4 lipca 2000 roku w Neapolu. Dzieła: Inny świat, Londyn 1951 (wyd. polskie 1953) Skrzydła ołtarza, Paryż 1960 Drugie przyjście, Paryż 1963 Upiory rewolucji, Paryż 1969 Dziennik pisany nocą 1971-1972, Paryż 1973 Dziennik pisany nocą 1973-1979, Paryż 1980 Książę niezłomny i inne opowiadani, Kraków 1980 Podróż do Burmy, Londyn 1983 Dziennik pisany nocą 1980-1983, Paryż 1983 Pierścień, Neapol 1986 Wieża i inne opowiadania, Poznań 1988 Dziennik pisany nocą 1984-1988, Warszawa 1989 Godzina cieni, Kraków 1991 Dziennik pisany nocą 1989-1992, Warszawa 1993 Wyjście z milczenia, Warszawa 1993 Sześć medalionów i Srebrna Szkatułka, Warszawa 1994 Portret wenecki. Trzy opowiadania, Lublin1995 Perły Vermeera, Warszawa 1997 Don Ildebrando: opowiadania, Warszawa 1997 Gorący oddech pustyni, Warszawa1997 Biała noc miłości, Warszawa 1999 Wędrowiec cmentarny, Warszawa 2005 Wiek biblijny i śmierć, Warszawa 2007 Pisma zebrane (red. Z. Kudelski), t.1-10, Warszawa 1999 Opowiadani zebrane, t.1-2, Warszawa 1997 |
POSIADANE ODZNACZENIA |
MIEJSCE ZAMIESZKANIA PO WOJNIE |
INNE INFORMACJE (NP DOTYCZĄCE RODZINY, ITP) |
ŹRÓDŁO DANYCH BIOGRAFICZNYCH |
Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im.W.Sikorskiego – Londyn |
SKANY / FOTOGRAFIE |
OPIS ZAŁĄCZONYCH MATERIAŁÓW |