SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Od najmłodszych lat aktywnie działał w drużynie zuchowej, a następnie w harcerstwie. W roku szkolnym 1938/39 zdał tzw. „małą maturę” w I Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie.

W 1939 roku w dniu 4 września przed wkroczeniem Niemców do Krakowa ewakuował się jako członek Przysposobienia Wojskowego na Wschód. W wyniku polskiej klęski powrócił z okolic Zamościa w dniu 4 października do Krakowa. Tam po kilku tygodniach przyłączył się do „grupy Nowodworka” tworzonej przez nauczyciela WF i PW w swoim dawnym gimnazjum – ppor. Jakuba Lubowieckiego. Gdy grupa ta została rozbita przez Niemców na przełomie marca/kwietnia 1940 r., postanowił wraz z kolegami opuścić Kraj i przedostać się do tworzonej we Francji Armii Polskiej. Część z grupy ruszyła na Węgry, ale poprzez zajęte przez Sowietów polskie ziemie (trafiając do niewoli sowieckiej i łagrów na Kołymie), część ruszyła na południe na Słowację.
Pan Tomasz Skrzyński wyruszył z Krakowa 5 maja 1940 r., idąc na południe na „gwiazdę Sikorskiego”. Już następnego ranka złapany po stronie słowackiej przez żandarmów „Hlinkowców” w Spiskiej Starej Wsi, po uwięzieniu i osądzeniu został przekazany za pokwitowaniem w ręce niemieckiej straży granicznej na moście granicznym w Niedzicy koło Czorsztyna. Po przesłuchaniach przez miejscowe Gestapo w Sromowcach Wyżnych, po północy z 6/7 maja przekazany w ręce policji w Czorsztynie, skąd ryzykując życie uciekł. Po przekroczeniu Dunajca, kierując się w stronę Nowego Sącza, w fatalnej pogodzie (burzy śnieżnej mimo, że był to maj) napotkał w lesie górali z miejscowości Przysłop, dzięki którym trafił do kanału przerzutowego kurierów na Węgry, zorganizowanego przez córkę burmistrza Szczawnicy. Trzy dni później ruszył ze Szczawnicy przez górę Palenica w grupie czworga podobnych „turystów” na Węgry z przewodnikiem Maciejem Surmą, który po przeprowadzeniu grupy w głąb Słowacji na 15 km powrócił do Polski.
17 maja 1940 r. Pan Skrzyński dotarł do Koszyc, gdzie trafił do placówki PCK. Następnego dnia już w Konsulacie Polskim w Budapeszcie meldował się się u mjr. Mieczysława Młotka. Od tego momentu, był już dalej przerzucany zorganizowanymi kanałami do Zagrzebia, stamtąd jednak zamiast do Francji został skierowany do Syrii ze względu na utrudnienia podróżne dla Polaków we Włoszech. W konsekwencji trafił do miejscowości Homs (Syria), gdzie formowała się na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza gen. Sikorskiego z dnia 2 kwietnia 1940 r. Brygada Strzelców Karpackich kierowana przez płk dypl. (wkrótce generała brygady) Stanisława Kopańskiego. Tomasz Skrzyński dotarł tam 2 czerwca 1940 r i jako 16-letni ochotnik został wcielony do Brygady z przydziałem do jej Dywizjonu Rozpoznawczego, później przeformowanego w Pułk Ułanów Karpackich. Z tym oddziałem przeszedł swój cały wojenny szlak.
Brał udział w kampanii libijskiej 1941 r., w tym blisko czteromiesięcznej obronie twierdzy Tobruk, gdzie walczył bez dnia przerwy przez 104 dni na pierwszej linii frontu oraz w głośnym wypadzie 1 szwadronu Pułku Ułanów Karpackich na silnie ufortyfikowany punkt oporu nieprzyjaciela tzw. „Twin Pimples”, który „ożywił” obronę Tobruku. Uczestniczył w słynnych patrolach na przedpolu najtrudniejszego odcinka obrony twierdzy pod wzgórzem Meduar i walczył 38 dni z wrogiem okopanym i górującym w odległości niecałych 100 metrów, w niezmiernie trudnych warunkach pustynnych przy dziennej temperaturze w cieniu ok. 40 C, z przydziałem wody 3 litry na dzień (z tego 2 litry oddawało się do kuchni celem przygotowania posiłku), atakowany przez miliony much, pcheł pustynnych i wszelkich innych insektów oraz zagrożony chorobami tropikalnymi itp. W sierpniu 1942 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w miejscowości Beit Jirja (Palestyna) i awansował do stopnia starszego ułana podchorążego.

Po ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR, gdy utworzony został na Bliskim Wschodzie w 1943 r. 2 Korpus Polski, a w jego skład weszła dawna Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, w której służył Tomasz Skrzyński (przemianowana na 3 Dywizję Strzelców Karpackich), stał się żołnierzem Armii gen. Andersa. Walczył dalej w kampanii włoskiej 2 Korpusu (nr ewid. w 3 DSK – 1923/6), począwszy od bitwy o masyw Monte Cassino, poprzez zdobycie Ankony, włamanie się w niemiecką obronną Linię Gotów aż do walk o Bolonię. W okresie kampanii adriatyckiej walczył o sforsowanie rzeki Musone w bitwie o Loreto, zaś w bitwie o Ankonę jako pierwszy polski żołnierz wkroczył przez Bramę św. Stefana do miasta (ulica którą wkraczało do miasta wojsko została później przemianowana na ulicę Pułku Ułanów Karpackich – via Reggimento Polacco Lancieri del Carpazi gia via S.Stefano).
Za czyny bojowe z dniem 1 sierpnia 1944 r. został mianowany do stopnia podporucznika i przeniesiony do 2 szwadronu na dowódcę 3 plutonu pancernego Pułku Ułanów Karpackich. Za walki nad rzeką Musone i za bitwę o Ankonę odznaczony Krzyżem Walecznych. Został także przez władze włoskie uhonorowany tytułem honorowego obywatela Ankony.
Po zakończeniu działań wojennych w 1946 r. pracował jako oficer ordynansowy przy Ambasadzie RP Rządu Londyńskiego przy Watykanie.

Do Polski powrócił z Anglii w sierpniu 1947 r. W 1948 r. podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, na Wydziale Humanistycznym, sekcja filologii angielskiej, a rok później także na Wydziale Prawa. Z uwagi na służbę w 2 Korpusie poddawany był do roku 1953 inwigilacji przez komunistyczną bezpiekę i był zmuszony pracować fizycznie. Dopiero później podjął pracę zgodną z wykształceniem. Całe życie mieszkał w Krakowie, od 1976 roku aktywnie działając w organizacjach kombatanckich. W latach osiemdziesiątych do roku 1996 był prezesem Oddziału Krakowskiego Związku byłych Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, a następnie jego honorowym prezesem. Wieloletni redaktor naczelny czasopisma kombatanckiego „Ułan Karpacki” (wydawanego nieprzerwanie do dziś od SBSK). Honorowy prezes Stowarzyszenia Ułanów Karpackich. Mianowany do stopnia podpułkownika. Pan Tomasz Skrzyński zmarł w Krakowie 19.06.2015 r. i został pochowany w grobie rodzinnym przy rodzicach i żonie na Cmentarzu Rakowickim – kwatera XIV, rząd płn, miejsce 38.

Krzyż Walecznych, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino, Africa Star, Italy Star, Medal Ignacego Jana Paderewskiego, odznaka m. Krakowa „Honoris Gratia”

archiwum Fundacji Znaki Pamięci
”Trzecia Dywizja Strzelców Karpackich 1942-1987″, Londyn 1991 r.

Tomasz Skrzyński – źródło : archiwum Fundacji Znaki Pamięci