SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Ojciec Pana Mariana, powstaniec wielkopolski (kompania ckm), po odzyskaniu niepodległości rozpoczął służbę w Policji Państwowej i wraz z rodziną został przeniesiony do Łucka na Wołyniu, gdzie Marian spędził dzieciństwo i rozpoczął w roku 1939 pracę w warsztatach samochodowych.

W pierwszych dniach września 1939 r ojciec został ciężko ranny w trakcie nalotów niemieckiego lotnictwa, co uniemożliwiło mu pracę zarobkową. Utrzymania rodziny podjął się więc piętnastoletni Marian, pracując fizycznie. Po wyzdrowieniu ojciec został aresztowany przez NKWD na skutek denuncjacji sąsiada – Ukraińca i w marcu lub kwietniu 1940 roku rozstrzelany w więzieniu w Łucku, zaś cała rodzina poddana deportacji w dniu 13 kwietnia 1940 r. Wraz z Panem Szpakiem zostali deportowani : mama Stanisława (ur. 1903), bracia : Bronisław (ur. 1922 r.) i Czesław (ur. 1928 r.). Wywieziono ich do Kazachstanu, w okolice Pawłodaru. Na zesłaniu Pan Szpak pracował m.in. jako traktorzysta.

Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej i „amnestii”, wraz z kilkoma kolegami oraz bratem Bronisławem Pan Szpak wyjeżdża zimą 1941 r. do formującej się Armii Polskiej na Wschodzie. W miejscowości Ługowoje dołącza w marcu 1942 r. do 10 Dywizji Piechoty, gdzie dostaje przydział do artylerii. Ewakuowany z pierwszą falą ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR, wiosną 1942 roku przez Krasnowodzk trafia do Persji, a następnie przez Irak do Palestyny.
Po reorganizacji Armii Polskiej Szpak trafia do Pułku Artylerii Przeciwlotniczej 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Ze swym oddziałem uczestniczy w kampanii włoskiej, w tym walkach o Monte Cassino i Bolonię. Po II wojnie światowej został przeniesiony z 2 Korpusem do Wielkiej Brytanii i był w szeregach Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

W 1947 r. pan Marian z Wielkiej Brytanii powrócił do Polski i zamieszkał w Szczecinie. W 2018 r. został awansowany do stopnia kapitana.

Brat Bronisław Szpak również był żołnierzem 2 Korpusu i w 1947 r. powrócił do Polski. Najmłodszy Czesław wraz z mamą Stanisławą przeżył na zesłaniu w Kazachstanie i powrócili do 1946 r. do Polski.
Mama zmarła w 2001 r. w Szczecinie i została pochowana na Cmentarzu Centralnym – kwatera 103B, rząd 11, grób 10.

archiwum Fundacji Znaki Pamięci