Żołnierzy 2 Korpusu Polskiego
Zbisław Marian Szpak10/02/1924 – 24/09/2021 |
IMIĘ: Zbisław Marian |
NAZWISKO: Szpak | |
IMIĘ OJCA: Stanisław | |
IMIĘ MATKI: Stanisława | |
NAZWISKO RODOWE MATKI: | |
DATA URODZENIA: 10/02/1924 | |
MIEJSCE URODZENIA: Izbice (pow. Rawicz, (woj. wielkopolskie) | |
DATA ŚMIERCI: 24/09/2021 | |
MIEJSCE ŚMIERCI: Szczecin | |
MIEJSCE POCHÓWKU: Szczecin, Cmentarz Centralny – kwatera 79D, rząd 3, grób 19 |
ŻYCIE PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ |
Ojciec Pana Mariana Szpaka, Powstaniec Wielkopolski (kompania ckm), po odzyskaniu niepodległości rozpoczął służbę w Policji Państwowej i wraz z rodziną został przeniesiony do Łucka na Wołyniu, gdzie Marian spędził dzieciństwo i rozpoczął w roku 1939 pracę w warsztatach samochodowych. |
LOSY W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ (PRZED WSTĄPIENIEM DO ARMII ANDERSA) |
W pierwszych dniach września 1939 r ojciec Pana Szpaka został ciężko ranny w trakcie nalotów niemieckiego lotnictwa, co uniemożliwiło mu pracę zarobkową. Utrzymania rodziny podjął się więc piętnastoletni Marian, pracując fizycznie. Po wyzdrowieniu ojciec został aresztowany przez NKWD na skutek denuncjacji sąsiada – Ukraińca i w marcu lub kwietniu 1940 roku rozstrzelany w więzieniu w Łucku, zaś cała rodzina poddana deportacji w dniu 13 kwietnia 1940 r. Wraz z Panem Szpakiem zostali deportowani : mama Stanisława (ur. 1903), bracia : Bronisław (ur. 1922 r.) i Czesław (ur. 1928 r.). Wywieziono ich do Kazachstanu, w okolice Pawłodaru. Na zesłaniu Pan Szpak pracował m.in. jako traktorzysta. |
PRZEBIEG SŁUŻBY W ARMII ANDERSA |
Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej i „amnestii”, wraz z kilkoma kolegami oraz bratem Bronisławem Pan Szpak wyjechał zimą 1941 r. do formującej się Armii Polskiej w ZSRR. W miejscowości Ługowoje dołączył w marcu 1942 r. do 10 Dywizji Piechoty, gdzie dostał przydział do artylerii. Ewakuowany z pierwszą falą ewakuacji Armii wiosną 1942 roku przez Krasnowodzk trafił do Iranu, a następnie przez Irak do Palestyny. |
LOSY POWOJENNE |
W sierpniu 1947 r. Marian Szpak powrócił z Wielkiej Brytanii do Polski i zamieszkał w Szczecinie. W 2018 r. został awansowany do stopnia kapitana. W III RP był bardzo aktywnym działaczem kombatanckim, popularyzatorem wiedzy o 2 Korpusie w szczególności wśród młodego pokolenia. Zmarł w 2021 r. w Szczecinie. |
POSIADANE ODZNACZENIA |
Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino (nr legit. 11878), inne odznaczenia polskie i brytyjskie |
MIEJSCE ZAMIESZKANIA PO WOJNIE |
Polska (Szczecin) |
INNE INFORMACJE (NP DOTYCZĄCE RODZINY, ITP) |
Brat Bronisław Szpak również był żołnierzem 2 Korpusu i w 1947 r. powrócił do Polski. Najmłodszy Czesław wraz z mamą Stanisławą przeżył na zesłaniu w Kazachstanie i powrócili do 1946 r. do Polski. Żona Pana Mariana – Halina (22.06.1924-03.04.2017) była również w 1940 r. deportowana z rodziną na Syberię. Powróciła po wojnie do Polski. Pochowana w grobie wraz z mężem na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. |
ŹRÓDŁO DANYCH BIOGRAFICZNYCH |
archiwum Fundacji Znaki Pamięci; Indeks Represjonowanych IPN |
SKANY / FOTOGRAFIE |
OPIS ZAŁĄCZONYCH MATERIAŁÓW |
Zbisław Marian Szpak – zdjęcie z roku 2014; źródło: Internet |