SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Żołnierzy 2 Korpusu Polskiego



Drukuj
http://indeks2kp.pl/wp-content/uploads/2020/08/nopic.jpg

Zbisław Marian Szpak


10/02/1924 – 24/09/2021
IMIĘ: Zbisław Marian
NAZWISKO: Szpak
IMIĘ OJCA: Stanisław
IMIĘ MATKI: Stanisława
NAZWISKO RODOWE MATKI:
DATA URODZENIA: 10/02/1924
MIEJSCE URODZENIA: Izbice (pow. Rawicz, (woj. wielkopolskie)
DATA ŚMIERCI: 24/09/2021
MIEJSCE ŚMIERCI: Szczecin
MIEJSCE POCHÓWKU: Szczecin, Cmentarz Centralny – kwatera 79D, rząd 3, grób 19
ŻYCIE PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ

Ojciec Pana Mariana Szpaka, Powstaniec Wielkopolski (kompania ckm), po odzyskaniu niepodległości rozpoczął służbę w Policji Państwowej i wraz z rodziną został przeniesiony do Łucka na Wołyniu, gdzie Marian spędził dzieciństwo i rozpoczął w roku 1939 pracę w warsztatach samochodowych.

LOSY W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ (PRZED WSTĄPIENIEM DO ARMII ANDERSA)

W pierwszych dniach września 1939 r ojciec Pana Szpaka został ciężko ranny w trakcie nalotów niemieckiego lotnictwa, co uniemożliwiło mu pracę zarobkową. Utrzymania rodziny podjął się więc piętnastoletni Marian, pracując fizycznie. Po wyzdrowieniu ojciec został aresztowany przez NKWD na skutek denuncjacji sąsiada – Ukraińca i w marcu lub kwietniu 1940 roku rozstrzelany w więzieniu w Łucku, zaś cała rodzina poddana deportacji w dniu 13 kwietnia 1940 r. Wraz z Panem Szpakiem zostali deportowani : mama Stanisława (ur. 1903), bracia : Bronisław (ur. 1922 r.) i Czesław (ur. 1928 r.). Wywieziono ich do Kazachstanu, w okolice Pawłodaru. Na zesłaniu Pan Szpak pracował m.in. jako traktorzysta.

PRZEBIEG SŁUŻBY W ARMII ANDERSA

Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej i „amnestii”, wraz z kilkoma kolegami oraz bratem Bronisławem Pan Szpak wyjechał zimą 1941 r. do formującej się Armii Polskiej w ZSRR. W miejscowości Ługowoje dołączył w marcu 1942 r. do 10 Dywizji Piechoty, gdzie dostał przydział do artylerii. Ewakuowany z pierwszą falą ewakuacji Armii wiosną 1942 roku przez Krasnowodzk trafił do Iranu, a następnie przez Irak do Palestyny.
Po reorganizacji Armii Polskiej Marian Szpak trafił do Pułku Artylerii Przeciwlotniczej 3 Dywizji Strzelców Karpackich 2 Korpusu. Ze swym oddziałem uczestniczył w całej kampanii włoskiej, w tym w walkach na rzece Sangro, o Monte Cassino aż do wyzwolenia Bolonii. Po II wojnie światowej został przeniesiony z 2 Korpusem do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

LOSY POWOJENNE

W sierpniu 1947 r. Marian Szpak powrócił z Wielkiej Brytanii do Polski i zamieszkał w Szczecinie. W 2018 r. został awansowany do stopnia kapitana. W III RP był bardzo aktywnym działaczem kombatanckim, popularyzatorem wiedzy o 2 Korpusie w szczególności wśród młodego pokolenia. Zmarł w 2021 r. w Szczecinie.

POSIADANE ODZNACZENIA

Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino (nr legit. 11878), inne odznaczenia polskie i brytyjskie

MIEJSCE ZAMIESZKANIA PO WOJNIE
Polska (Szczecin)
INNE INFORMACJE (NP DOTYCZĄCE RODZINY, ITP)

Brat Bronisław Szpak również był żołnierzem 2 Korpusu i w 1947 r. powrócił do Polski. Najmłodszy Czesław wraz z mamą Stanisławą przeżył na zesłaniu w Kazachstanie i powrócili do 1946 r. do Polski.
Mama zmarła w 2001 r. w Szczecinie i została pochowana na Cmentarzu Centralnym – kwatera 103B, rząd 11, grób 10.

Żona Pana Mariana – Halina (22.06.1924-03.04.2017) była również w 1940 r. deportowana z rodziną na Syberię. Powróciła po wojnie do Polski. Pochowana w grobie wraz z mężem na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

ŹRÓDŁO DANYCH BIOGRAFICZNYCH

archiwum Fundacji Znaki Pamięci; Indeks Represjonowanych IPN

SKANY / FOTOGRAFIE
OPIS ZAŁĄCZONYCH MATERIAŁÓW

Zbisław Marian Szpak – zdjęcie z roku 2014; źródło: Internet