SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Mateusz Sztynyk przed wojną mieszkał w miejscowości Kosów (pow. czortkowski, woj. tarnopolskie) na Kresach Wschodnich II RP. W lutym 1932 r. został wcielony do 12 Pułku Artylerii Lekkiej w Tarnopolu – funkcja : jezdny. W maju 1932 r. przydzielony na stanowisko kucharza. We wrześniu 1933 r. przeniesiony do rezerwy.

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. 18.09.1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej i przebywał w obozach jenieckich – Krzywy Róg (obw. dniepropietrowski, Ukraińska SSR), od 14.06.1940 r. w łagrze Siewżełdorłag (Komi ASSR), a od lipca 1941 r. w obozie w Juży. Tu zastała go tzw. „amnestia” dla obywateli polskich na mocy Układu Sikorski Majski z roku 1941.

03.09.1941 r. został przyjęty w Tatiszczewie do tworzonych przez gen. W. Andersa Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. 10.03.1942 r. wcielony do 5 Pułku Artylerii Lekkiej 5 Dywizji Piechoty. Wraz ze swym pułkiem został ewakuowany w sierpniu 1942 r. z ZSRR do Iranu, a następnie przebywał w Iraku, Palestynie i Egipcie. Na front włoski został wysłany z przydziałem funkcji kucharza. Jako kanonier 5 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej 5 Kresowej Dywizji Piechoty (nr ewid. 1910/306/III) uczestniczył w całej kampanii włoskiej 2 Korpusu, w tym w bitwie o Monte Cassino. Po zakończeniu II wojny światowej przetransportowany wraz z oddziałami Korpusu do Wielkiej Brytanii, gdzie został zdemobilizowany.

Jeszcze w Wielkiej Brytanii rozpoczął poszukiwania rodziny w powojennej Polsce. Po odnalezieniu brata Feliksa, który mieszkał na zachodzie Polski – w Byczu (woj. lubuskie) powrócił do Polski. Odwiedził brata, na krótko u niego zamieszkał, a następnie na stałe się osiedlił w Byczu wraz z żoną Anastazją. Mateusz Sztynyk lubił grać na akordeonie, który przywiózł aż z Anglii. Wraz z kolegami utworzył zespół muzyczny, grając na weselach i lokalnych imprezach. Pracował w państwowym zakładzie Cynkmet w Bytomiu Odrzańskim.
Zmarł w 1975 r. i spoczął na cmentarzu komunalnym w Bytomiu Odrzańskim. W dniu pogrzebu, by uczcić pamięć kan. Sztynyka, z miejscowej jednostki straży pożarnej w Bytomiu Odrz. zawyła syrena, a sam pogrzeb odbył się w asyście pocztu sztandarowego lokalnego koła kombatantów ZBOWiD, do którego należał.
Decyzją Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 02.12.2022 r. grób Pana Mateusza Sztynyka został wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski pod nr 5003.

Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino (nr legit. 21246; 1945 r.), Gwiazda za wojnę 1939-45 (1945 r.), Gwiazda Italii (1945 r.), Odznaka Pamiątkowa 5 Kresowej Dywizji Piechoty (nr legit. 10056, 1946 r.)

Żona Anastazja Kotapska zmarła 12.01.1997 r. i jest pochowana w grobie wraz z mężem na Cmentarzu Komunalnym w Bytomiu Odrzańskim.

archiwum rodziny Mateusza Sztynyka; archiwum Adriana Hołobowicza; Indeks Represjonowanych IPN; krzyz.montecassino.eu; archiwum Wojskowego Biura Historycznego (sygn. VIII.801.979.16608, Kolekcja Wojskowej Komisji Archiwalnej)

1. kan. Mateusz Sztynyk – żołnierz 5 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej
2. Mateusz Sztynyk (z lewej) z kolegą, 2 Korpus
3. Kucharz w 2 Korpusie – Mateusz Sztynyk przy kotle z lewej, Środkowy Wschód (?)
4. Mateusz Sztynyk – kucharz w 2 Korpusie – zdjęcie portretowe
5. Żołnierze 2 Korpusu, Środkowy Wschód (?) – Mateusz Sztynyk drugi od lewej
6. Z kolegą – M. Sztynyk z prawej, 2 Korpus
7. Zdjęcie grupowe – M. Sztynyk pierwszy z lewej
8. Legitymacja Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino nr 21246 nadanego Mateuszowi Sztynykowi 01.03.1945 r.
9. Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Mateusza Sztynyka nr 21246
10. Legitymacja Odznaki Pamiątkowej 5 Kresowej Dywizji Piechoty nr 10056 upoważniająca Mateusza Sztynyka do noszenia Odznaki nadanej rozkazem Dowództwa 5 KDP nr 43 w dniu 14.08.1946 r.
11. Zaświadczenie uprawniające kan. Sztynyka do noszenia Gwiazdy za wojnę 1939-45 i Gwiazdy Italii, wydane przez dowódcę 5 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej płk dypl. K. Kusa
12. Kucharze 2 Korpusu z dziećmi (Włochy?) – Mateusz Sztynyk pierwszy z prawej
13. Grób Anastazji Kotapskiej i Mateusza Sztynyka w Bytomiu Odrzańskim, zdjęcie współczesne
14. Syn Jan z pamiątkami po tacie – Mateuszu Sztynyku, zdjęcie współczesne
źródło : archiwum rodzinne Mateusza Sztynyka oraz archiwum Adriana Hołobowicza