SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Był synem gajowego. Miał sześcioro rodzeństwa (2 siostry i 4 braci). Ukończył 4-klasową szkołę powszechną w Skierniewicach. Pracował jako pomocnik stolarza. W 1939 roku rozpoczął zasadniczą służbę wojskową – od 22.03.1939 r. był żołnierzem 52 Pułku Piechoty w stopniu strzelca.

Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku w walkach: pod Gródkiem Jagiellońskim (aktualnie Gródek, obwód lwowski), Rawą Ruską, w Lasach Janowskich.
Podczas próby przedarcia się jego macierzystego 52 Pułku Piechoty do Rumunii został aresztowany przez władze sowieckie i trafił do aresztu na aktualnych terenach Ukrainy (wg książeczki wojskowej 17.09.1939, wg IPN – od 18.09.1939 r. – areszt Niżniów, pow. Tłumacz, woj. stanisławowskie). W niedługim czasie trafił do obozu w okolicach Lwowa, gdzie pracował przy budowie dróg (wg IPN obóz jeniecki Równe – Lwów od dnia 04.10.1939).
Po agresji III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 roku Bronisław Bil najpierw pieszo, później pociągami, trafił do obozu w Starobielsku. Po podpisaniu porozumienia Sikorski-Majski został zwolniony i udał się z innymi do Tockoje.

25.08.1941 wstąpił do Wojska Polskiego w ZSRR w Starobielsku. Do Tockoje trafił na początku września 1941 (wg książeczki wojskowej 07.08.1941, wg dokumentów IPN 02.09.1941, a wg dokumentów MOD 07.09.1941). Został przydzielony do 16 Pułku Piechoty 6 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Od 18.03.1942 r. został przydzielony do 4 kompanii 6 Baonu „Dzieci Lwowskich”. 22.08.1942 r. uczestniczył wraz z oddziałem w II ewakuacji z ZSRR do Iranu, by ostatecznie we wrześniu znaleźć się wraz z Wojskiem Polskim w Iraku. Zgodnie z reorganizacją oddziałów Armii Andersa od 08.10.1942 r. został żołnierzem 3 kompanii 6 Batalionu Czołgów „Dzieci Lwowskich” wchodzącego w skład 2 Brygady Czołgów Armii Polskiej na Wschodzie. W dniach 20-27.10.1942 r. przebywał w 2 Szpitalu Wojennym, by powrócić do swojego macierzystego Baonu. 01.08.1943 r. 6 Baon Czołgów „Dzieci Lwowskich” został przemianowany na 6 Pułk Pancerny „Dzieci Lwowskich” 2 Korpusu. We wrześniu 1943 r. Pan Bronisław został przerzucony wraz z pułkiem do Palestyny w celu szkolenia na czołgu Sherman, a w grudniu tegoż roku na ćwiczenia taktyczne w Egipcie.
W kwietniu 1944 r. Pan Bil wraz z Pułkiem znalazł się we Włoszech, gdzie uczestniczył wraz ze swoją jednostką (3 szwadron 6 Pułku Pancernego „Dzieci Lwowskich” 2 Warszawskiej Brygady Pancernej 2 Korpusu) w całej kampanii włoskiej – bitwie o Monte Cassino (walki o Piedimonte San Germano), Ankonę, Bolonię – jako radiooperator, ładowniczy czołgu „Mocarz”.
01.04.1945 r. został awansowany do stopnia starszego pancernego (starszego strzelca). 06/07.1946 wraz z oddziałami polskimi został przetransportowany do Anglii w okolice Leeds, gdzie przebywał w obozie przystosowawczym do czasu powrotu do Polski. 17.05.1947 r. został skreślony ze stanu ewidencyjnego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

W maju 1947 r. Pan Bronisław Bil powrócił do Polski (podróż morska na trasie Glasgow – Gdańsk) i 04.06.1947 został zdemobilizowany. W tymże roku podjął pracę w Wojskowym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Skierniewicach. W maju 1948 r. wziął ślub z Janiną Dyba, która była jego narzeczoną jeszcze przed wojną. We wrześniu urodziła się córka Anna. W marcu 1949 r. rozpoczął pracę jako stolarz w Warsztatach Spółdzielni Rolniczo-Handlowej, które po wielu reorganizacjach i rozbudowach przekształciły się w Fabrykę Urządzeń Odlewniczych „FUMOS”. W lipcu 1957 r. urodził się syn Marek. Pan Bronisław przeszedł na emeryturę w sierpniu 1976 r. 26.09.1999 r, został awansowany do stopnia sierżanta, 02.07.2001 – do stopnia podporucznika, a 18.03.2005 – do stopnia porucznika. Zmarł w 2011 r. w Skierniewicach i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. Jego grób został wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (nr ewidencyjny – 2450).

Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino (5.03.1945); Gwiazda za wojnę 1939–1945 (30.03.1946); Gwiazda Italii (30.03.1946); Medal Wojska (20.01.1947); Krzyż Walecznych (14.02.1947); Medal za Wojnę 1939–1945 (21.02.1947); Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (22.09.1982); Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (27.07.1983); Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (09.05.1990)

Potomstwo Pana Bronisława:
• córka Anna (1948-2016) zam. Skierniewice
 wnuczka Marta (1968- ) zam. Bruksela
o prawnuk Adam (1989- ) zam. Bruksela
 praprawnuk Aleksander (2019- ) zam. Bruksela
o prawnuk Andrzej (1992- ) zam. Bruksela
 wnuczka Grażyna (1975- ) zam. Warszawa
o prawnuk Stanisław (2012- ) zam. Warszawa
o prawnuczka Aleksandra (2014- ) zam. Warszawa
• syn Marek (1957- ) zam. Skierniewice
 wnuk Mateusz (1984 – ) zam. Warszawa
 wnuczka Monika (1985 – ) zam. Warszawa
o prawnuczka Dominika (2016- ) zam. Warszawa
o prawnuczka Alicja (2018- ) zam. Warszawa
o prawnuczka Olga (2018- ) zam. Warszawa
 wnuk Michał (1991- ) zam. Warszawa

Nazwisko rodowe to Bil. Jednakże przez błąd w pisowni w dokumentach z II wojny światowej i po wojnie nazwisko było pisane przez dwa „L”. Pisownia nazwiska została przywrócona do pierwotnej formy „Zgodnie z zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów Nr 72 z dnia 07 kwietnia 1952 roku w sprawie pisowni imion i nazwisk w dowodach osobistych i tymczasowych zaświadczeniach tożsamości dokonano zamiany nazwiska w pisowni Bill na Bil. Skierniewice dnia 17 grudnia 1959”

archiwum rodzinne Michała Bila (w oparciu o dokumenty Bronisława z 2 Korpusu, a także dane archiwalne z MOD, IPN, archiwum WBH)

1. Bronisław Bil, Wielka Brytania, 1946/47 r.
2. Bronisław Bil, Palestyna, 1943 r.
3. Defilada w Loreto. Czołg Mocarz. Na zdjęciu od lewej: (prawdopodobnie) ppor. Ireneusz Domurat, Bronisław Bil
4. Obchody wybuchu II wojny światowej w r. 1999 w Skierniewicach. Od lewej: ówczesny prezydent miasta Skierniewice Ryszard Bogusz, Bronisław Bil, Tadeusz Zwierzchowski (prezes Towarzystwa Przyjaciół Skierniewic)
źródło : archiwum rodzinne Michała Bila