SŁOWNIK BIOGRAFICZNY

Pan Chrościelewski przed II wojną światową mieszkał z rodziną w Augustowie. W latach 1931-1938 uczęszczał do 7-letniej szkoły powszechnej. Tata Pana Antoniego był policjantem.

13.04.1940 roku Pan Antoni został przez Sowietów deportowany wraz z mamą, starszą siostrą i młodszym bratem do osady Sochorabowka w północnym Kazachstanie. Spędził tam 2 lata. Tata uniknął wówczas aresztowania.

W lutym 1942 roku Pan Chrościelewski wstąpił jako ochotnik w szeregi Polskich Sił Zbrojnych formowanych na terenie ZSRR w Ługowaja (Kazachska SSR) i został przydzielony do 10 Dywizji Piechoty. Po ewakuacji na Bliski Wschód 01.04.1942 r. przybył wraz z macierzystym oddziałem drogą morską przez Morze Kaspijskie do Pahlevi. Tu po raz pierwszy od rozstania w Czelabińsku spotkał się ze swoją siostrą (również żołnierzem Armii Andersa, wstąpiła do wojska w Jangi Jul już po ich rozdzieleniu w drodze do Armii Polskiej). Następnie Pan Antoni wraz z innymi żołnierzami swego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej został przetransportowany do Habbaniya (Irak), a następnie do Palestyny i Egiptu. Od lutego 1944 roku uczestniczył w kampanii włoskiej jako kapral podchorąży 3 Karpackiego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej 3 Dywizji Strzelców Karpackich 2 Korpusu (nr ewid. w 3 DSK : 1924/III/9). Walczył o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię. Wraz z 2 Korpusem po II wojnie światowej przybył do Wielkiej Brytanii.

Po rozwiązaniu 2 Korpusu Pan Antoni pozostał w Anglii. Zdobył tu wykształcenie inżynieryjno-elektryczne oraz pracował zawodowo w firmie Renault. Na początku lat 50-tych XX w. emigrował do USA. Życie prywatne i zawodowe związał z Nowym Jorkiem. Po zdobyciu doświadczenia zawodowego założył własną firmę zajmującą się urządzeniami regulującymi i kontrolującymi klimatyzatory w dużych budynkach na Manhattanie, w nowojorskich szpitalach itp. Był bardzo aktywnym i szanowanym działaczem polonijnym i kombatanckim. Po przyjeździe do USA był członkiem nowojorskiego Związku Młodzieży Polskiej, w tym jego prezesem. W latach 70-tych uratował od likwidacji Polski Dom Narodowy „Warsaw” na Greenpoincie, który do dnia dzisiejszego jest siedzibą wielu organizacji polskich. Od 1980 r. pełnił funkcję jego Prezesa. Wraz z żoną Walerią (Lunią) założył chór Angelus, którego był potem honorowym prezesem. Wieloletni Komendant Okręgu 2 Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej/SWAP/ w USA. Stowarzyszenie w 2017 r. zostało uhonorowane za swą cenną działalność tytułem „Kustosza Pamięci Narodowej” przez Instytut Pamięci Narodowej. Pan Chrościelewski ponadto w 2005 r. stanął na czele Parady Pułaskiego jako jej Wielki Marszałek. W 2015 r. został uhonorowany statuetką „Wybitny Polak w USA”. Zmarł w 2021 r. i został pochowany do grobu rodzinnego w Doylestown, gdzie w 2018 r. spoczęła jego zmarła żona.

Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino, Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Gwiazda za Wojnę 1939-1945, Krzyż Oficerski Orderu za Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2020 r.), Złoty Krzyż Zasługi SWAP, Krzyż Zesłańców Sybiru, Medal Pro Bono Poloniae, Odznaka Honorowa Sybiraka

Żona Waleria była zesłana z rodziną na Sybir. Jej ojciec był żołnierzem 2 Korpusu. Pani Waleria z mamą i siostrą przebywała po ewakuacji wraz z Armią Andersa z ZSRR poprzez Bliski Wschód przez 4 lata w obozach polskich w Afryce. Następnie poprzez Anglię emigrowała do USA, gdzie poznała w Związku Młodzieży Polskiej swego przyszłego męża. Zmarła w 2018 r.

Instytut Pamięci Narodowej; Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych; „Trzecia Dywizja Strzelców Karpackich 1942-1987″, Londyn 1991 r.; „Nowy Dziennik”, USA; W. Maślanka „Antoni Chrościelewski – bohater spod Monte Cassino ukończył 96 lat”;
wywiad Radia Rampa z 2015 r. : https://www.youtube.com/watch?v=MPO-jOJh8-c

1. kpt. Antoni Chrościelewski na Paradzie Pułaskiego, 2005 r. – źródło : ipn.gov.pl
2. Antoni Chrościelewski jako żołnierz 2 Korpusu we Włoszech – źródło : britishpoles.uk
3. Uroczystości pogrzebowe kpt. Chrościelewskiego w Doylestown 17.04.2021 r. – źródło : Wojtek Maślanka/Nowy Dziennik – www.dziennik.com